KÜRŞAD
Hüseyin Barış Özsoy
Bir imparatorluk yıkılmış. Kağan yanında, beyler, tiginler de bulunduğu hâlde Çin sarayında esir edilmişti. Göktürk Devleti’ne bağlı boylar dağılmış, bağımsızlık kaybedilmiş. Başsız kalan Türk topluluğu Çin sarayını kara kara düşündürmeye başlamıştı. Zira bu topluluk kendi haline bırakıldığında savaşçı geleneklerini ve millî benliklerini koruyacak ve buldukları ilk fırsatta başkaldırıp isyan edecekleri için uzun süre esaret altında tutmak mümkün değildi. Bu yüzden Çin sarayı tek kurtuluş yolunun bu toplumu asimile etmek, kendi kültüründen uzaklaştırıp Çinlileştirmek olduğu kanaatine vardı. Bunu sağlamak üzere Kuzeybatı Çin’deki Ordos bölgesinde yer alan 6 eyalete yerleştirilmesi kararlaştırıldı. Buradaki Çinlilerle karışacak olan Türkler, zamanla millî kültürlerini kaybedecekler, büyük ölçüde Çinlileşecek ve tehlike olmaktan çıkacaklardı.
Kağıt üzerinde iyi bir plan olsa da daha esaretin ilk zamanlarında bile Türk topluluğuna çok ağır gelen bu durum kabullenmesi imkansız bir durumdu. Sarayda esir olan Kağan neşesiz ve durgundu, yaşama isteğini kaybetmişti. Çin İmparatoru, eski sağlığını kazanması için ona avlaklar, ünvanlar, yüksek görevler veriyor, fakat bunların hiçbiri yarar getirmiyordu. Bu gayretlerin hepsi boşa gitti ve Kağan 634’te öldü. Zaten esaret altında olan Türk toplumu şimdi onları yeniden dirilteceklerini umut ettikleri Kağanlarını da kaybetmişlerdi. Türk beyleri ve tiginleri, milleti bekleyen büyük tehlikenin farkındaydılar.
621 senesinde Çinli eşi İ-çing Katun tarafından zehirlenerek öldürülen Doğu Göktürk Devleti kağanı Çuluk Kağan’ın küçük oğlu Kürşad kurtuluş için tek bir yol bulunduğu kararına varmıştı. Çin sarayını basarak Çin hükümdarını esir alacak ve onun hayatı karşılığında Çinlilerden eski topraklarını geri alacaktı. Bu yapılması çok zor ve cesaret isteyen bir işti ama kurtuluş için yapılması mutlaka şarttı. Kafasında bu işi yapabilmek için planlar kuruyor, gece gündüz bu iş için akıl yoruyor ve çalışıyordu. Kürşad bu işi yapacak kadar cesur ve yetenekli 39 kişi buldu. Kendisi ile beraber 40 kişi olmuşlardı.
Bu yola baş koyan bu 40 çerinin planı, bazı geceler tek başına şehirde dolaşan hükümdarı bu yalnız anında yakalayıp esir almaktı. Kürşad saraydaki vazifesi gereği hükümdarın ne zaman şehri gezeceğini önceden biliyordu. Yapılacak tek şey doğru zamanı kollamak ve planını kusursuz bir şekilde uygulamaya koymaktı. En nihayetinde Kürşad aldığı istihbarat ile hükümdarın şehri gezeceği en uygun tarihi belirledi ve bu tarihte harekete geçmek için tüm hazırlıkları 39 arkadaşıyla birlikte tamamladı. Ancak tam baskın tarihinde hükümdarın şehri gezeceği gece beklenmedik bir şekilde şiddetli bir fırtına ve yağmur başladı. şehrin sokakları yağmurun etkisiyle sele dönmüştü. Durum böyle olunca Çin Hükümdarının o geceki gezisi iptal oldu. Bu her şeyi berbat edecek bir gelişmeydi çünkü 40 çeri operasyonun o gece yapılması için tüm hazırlığını yapmıştı. Eğer baskın iptal edilirse bu hazırlık süreci ortaya çıkacak ve yapmaya çalıştıkları şeyi hükümdar öğrenecekti.
Kürşad ve 39 çerisi ne yapacaklarını düşünürken, sonuç olarak operasyonu erteleyemeyeceklerine, doğrudan saraya baskın yaparak hükümdarın teslim alınmasına karar verdiler. Ve böylece Kürşad ve 39 arkadaşı direk Çin sarayına baskın düzenlediler. Ama tabiki bu hükümdarı tek başına iken ele geçirmek kadar kolay değildi. Baskın sırasında yüzlerce saray muhafızı, ihtilâlcilerin kılıçları altında can verdi. Ancak, saraya sevk edilen kalabalık Çin ordusu ile başa çıkmak mümkün olmadı. Gecenin karanlığında vuruşa vuruşa ve eriye eriye, şehrin yakınındaki Vey Irmağı’na kadar çekilen Kürşad‘la 39 çerisi, teker teker can verdiler.
Baskın başarısız olsada 40 Türk yiğidinin kanlarıyla yazılan bu destan, Türk toplumun bağımsızlık ateşini körükledi, millî şuurun daha da güçlenmesini sağladı. Çin hükümdarı can korkusuyla birlikte, Türkleri yok edemeyeceklerini anlamıştı. Korku ve endişe içinde aldığı bir kararla esaret altındaki Türklerin üzerindeki baskıyı kaldırıp onlara kendi hayatlarını sürebilecekleri bir toprak verdi. Böylece 2. Göktürk Devletinin kurulması için ilk zemin kazanılmış oldu. İşte 39 arkadaşı ile başta hükümdar olmak üzere bütün Çinlilerin içine ölüm korkusunu salmayı başaran bu Kürşad, başarısız bir baskınla bile olsa istiklalin kazanılamasını sağladı.
Yorumlar