DOLARSA SENİNDİR
Hüseyin Barış Özsoy
Onun hikayesi 1500’lü yıllarda başladı. Bugünkü Çek Cumhuriyeti’nin çoğunluğunu yöneten Bohemya, Orta Avrupanın gümüş madenlerinin tam ortasında bulunuyordu. Almanya, Avusturya ve Çek Cumhuriyeti topraklarında keşfedilmiş olan gümüş, altın sikkelerin pabucunu dama atmış ve sıkça kullanılmaya başlamıştı. Tüccarlar ticaret yapmak için küçük altın paraların yerine büyük gümüş sikkeler kullanmaya başlamışlardı.
**
Bohemya’nın St Joachimsthal kenti bu gümüş paraların en iyisi ve en değerlisini basan bölgeydi. İngilizler “St Joachimsthal çok verimli” diyorlardı. Buradan çıkan gümüş paralara Joachimsthaler’in bir kısaltması olarak “Thaler” adını vermişlerdi. Bohem sikkeleri öylesine popüler olmuştu ki, diğer krallıklar ve devletler kendi “sikkelerini” eşdeğer hale getirmeye başlamışlardı. Ticarette yaygınlaşan para birimleri için basıldığı yere göre isimler verilmeye başlandı. Holandalılar “Dutch daalder”, Slovenler “Slovenian tolar”, İtalyanlar “tallero” ve İngilizler “dollar” diyorlardı. İşte tam bu noktada, İspanya Yeni Dünya’yı (Amerika Kıtasını) sömürgeleştiriyordu. İspanyolların kontrolündeki Boliva, Peru ve Meksika topraklarında 1500 ila 1800 yılları arasında dünyadaki gümüşünün yüzde 85’ini oluşturacak kadar çok miktarda gümüş çıkarıldı.
**
İspanya bu madenlerden, dünyadaki dış ticarette kullanmak için sekiz parça olan “peso de ocho” madeni paralarını basmaya başladı. Aslında, Kuzey Amerika’daki İngiliz sömürgecileri, İngiliz para birimi Sterlin’i, yeni dünyada tek geçerli para birimi haline getirebilecek kadar çok zaman kaldılar. Ama sömürge ticaretinin çoğu Bohem sikkelerine eşdeğer oldukları bilinen peso yani İspanyol doları ile yapılmaya devam etti. Dolar sembolü İspanyol doları olan peso’dan gelmektedir. Bugün birçok eski İspanyol kolonisi ülkenin para birimi halen peso dur. Dolar işareti $ başlangıçta İspanyol-Meksikan Pesosu için geçerli olmuş ve daha sonra ABD Doları için de kullanılmıştır. Bugün bu işaret tüm Dolar veya Peso olarak adlandırılan para birimleri için evrensel birim sembolü olarak kullanılır.
**
1776’da Amerika’daki Koloniler bağımsızlıklarını ilan ettiler. Yeni bir para birimi üzerinde karar vermek zorundaydılar. İngiliz sterlini tercih etmek yerine genel olarak birçok vatandaşın kullandığı para birimini seçtiler. Adıda Amerikan Doları olarak belirlendi ve 1792 de resmileştirildi. Kabul edilen, “Tedavüle Para Çıkarma Kanunu” ile ABD Darphanesi kurulur ve federal para sistemi çerçevesinde her birinin değeri altın, gümüş veya bakır üzerinden saptanan farklı değerdeki madeni paraların basımına başlanır. İşte Dolar’ın öyküsü Bohemya’dan İspanya’ya, Meksika’ya, Amerikan Kolonileri’ne, ABD merkez bankasına, uluslararası ticarete, bankalara, döviz bürolarına oradan da cüzdanlara kadar gider.
**
“Bir ulusun para tedarikinin denetimini bana verin; kanunları kimin yaptığı umurumda değil” diyen Mayer Amschel Rothschild 1812’de öldükten sonra, arkasında dünya üzerinde basılı bulunan paranın yüzde 85’ine sahip bir hanedanlık bırakır. Böyle bir zenginliğin nasıl elde edildiğinin ise iktisadi bir cevabı yoktur.
**
Amerika 1906 yılında büyük San Fransisco depremini yaşar . Ülke bu anlamda sancılı bir süreç geçirir . Bu tarihten 1 sene sonra 1907 de “1907 paniği” süreci yaşanır Amerika’da . Bu yaşanan büyük bir finansal krizdir. Finansal krizin ardından başını Rothschild ve Rockefeller ailelerinin çektiği FED kurulur. Yaşanan krizin temeli 2 kuruluşun tekelleşme çabasından kaynaklanır o dönemlerde paranın bağlı olduğu bir kurum olmadığından bu 2 kuruluş güçlerini kullanarak tekel olma yolunu seçer ve bunun sonucu bir kriz oluşur.
**
FED dünyadaki merkez bankalarına muadil gibi görünse de, tüm dünyadakilerden farklı olarak bölgesel bankaların bir araya gelmesiyle oluşturulan bir kurumdur. Ve kurulduğu günden bu yana hiç kimse tarafından denetlenmeyen, denetlenmesi yasalar gereği imkansız olan tek kurumdur. Dünya ekonomisine yön veren doları basan tek kurum olan FED, bastığı dolarları elinde bulunan altın miktarına göre değil, hiç kimseye hesap vermeden kendi kararları doğrultusunda basar. Onaylanması için Amerikan Merkez Bankasına gönderir ve onaylanan paralar dağıtılmak üzere tekrar FED’e döner. Fed’in bastığı dolarlar onay için kurumdan gönderildiği andan itibaren, onaylanıp geri dönene kadar faiz uygulanır. Kurulduğundan beri asla denetlenemeyen bu kurumun para basmasını engelleyip kendi parasını basan tek ABD başkanı ise J.F. Kennedy’dir. Piyasada Kennedy doları olarak bilinen parasını bastıran J.F. Kennedy elim bir suikaste kurban gittikten sonra bastırdığı paralar piyasadan toplatılmış, FED’in sistemi devam etmiştir.
**
Sonuç olarak özet geçip anlattığım doların hayat hikayesi böyle. Bugün dünyanın kabul gören parası olan doları alt etmenin tek yolu, kontrolü sende olan parayı kullanmaktır. Gerisi laf-ı güzaf...
Yorumlar
Trend Haberler
Aydın'da acı ölüm: Hız tutkusu sonu oldu
Nazilli’de okul yangını: Gece başlayıp sabaha kadar cayır cayır yandı
Genç mühendis kansere yenildi
Aydın'da feci kaza! 27 yaşında hayatını kaybetti
Aydın’da feci ölüm: Süt sağarken akıma kapılarak can verdi
Kuşadası'nda zamlara karşı çare sobalar oldu