2005 yılından itibaren asgari ücret artışları senede 1’e düşürüldü. Enflasyonun nispeten düşük olduğu bu dönemlerde asgari ücret artışının yılda 1 kez yapılması yetiyordu. Son 2 senedir ise yine yılda 2 kez artışa gidilmekte. Hatta 2022 yılının başında 2.825 TL’den 4.253 TL’ye çıktığında rekor zam olarak duyuruldu ancak 6 ay geçmeden zam eridi gitti.
Yaşadıklarımıza baktığımızda asgari ücrete yılda kaç kez zam yapıldığının ya da zam oranının çok bir önemi kalmıyor. İlk aylarda alım gücünde nispeten bir iyileşme olsa da, 6 ay sonra alım gücü ilk günden daha kötü bir duruma geliyor.
Tabii ki asgari ücrete ve diğer ücretlere, memura, emekliye zam yapılsın ancak enflasyon durdurulmadığı sürece zamların ömrü 2-3 ayı geçmiyor ne yazık ki.
Yeni asgari ücret açıklandığında 11.402 TL yaklaşık olarak 482 dolara denk geliyordu. Asgari ücretlinin zamlı maaşının eline geçmesini bırakın, zamlı çalışacağı 1 Temmuz gelmeden alacağı maaş yaklaşık 438 dolara düştü. Çalışanların ilk eline geçen maaş ay sonuna doğru kaç dolar olacak? Hatta yılsonu ne olacak şimdiden merak konusu.
Asgari ücretin biraz üstünde alanlarda ise durum daha vahim, çünkü her zaman asgari ücretten daha düşük oranlarda zam alıyorlar. Bu gidişle herkes asgari ücret ya da asgari ücretin çok az üstünde maaş alacak.
Normalde asgari ücret vasıfsız, yeni başlayanlara verilen bir ücret idi. Hatta büyüklerinizden, asgari ücretle de olsa bir başla, daha sonra o yükselir lafını bolca duymuşsunuzdur. Şimdi böyle bir durum kalmadı. Tüm bu duruma ek olarak asgari ücret verileni işyerlerinde, işverenin ücretin bir kısmını elden geri almayı teklif ettiğini de duyuyoruz.
Türkiye’de çalışanların yarısından fazlası, asgari ücret ya da asgari ücretin çok az üstünde maaş alıyor. Dünya’nın gelişmiş ülkelerinde ise bu oran yüzde 10’u geçmiyor. Hatta oranın yüzde 3 - yüzde5 olduğu birçok ülke bulunmaktadır.
Türk- İş’in açıkladığı Haziran 2023 tarihli açlık ve yoksulluk sınırı verilerine göre, dört kişilik bir ailenin açlık sınırı 10 bin 373 TL’ye, yoksulluk sınırı 33 bin 788 TL’ye yükseldi. Bekâr bir çalışanın yaşama maliyeti de aylık 13 bin 471 TL’ye çıktı. Temmuz ayında açlık sınırı asgari ücreti yakalayabilir ancak sonrasında da asgari ücret açlık sınırının altında kalacak gibi gözüküyor.
Asgari ücrete gelen zam oranı yüzde 34, Nazilli’de ekmek 5 TL’den 7 TL’ye çıktı ve yüzde 40 zamlandı. Ne anladık bu zamdan. Haziran ayında 8.506 TL alan bir asgari ücretli çalışan, 1.701 adet ekmek alabiliyordu. Temmuz ayında eline henüz geçmese de 11.402 TL alan aynı çalışan 1.629 ekmek alabiliyor. 72 ekmek nereye gitti. Kaşıkla verip kepçe ile almak bu oluyor galiba.
Kepçe ile verilip hiç alınmadığı, çalışanın refah içinde yaşadığı bir Türkiye dileğiyle.