Bu yazımda sizlere 2019 yılında gerçekleşmiş olan çok sayıda önemli bilimsel gelişmelerden bahsedeceğim. Bir kara deliğin ilk kez görüntülenmesinden tutun da Kuzey Kutbu'ndaki buz denizinin ayrıntılı ölçümlerine kadar çok sayıda gelişme heyecan yarattı.
İlk kez bir kara deliğin görüntülenmesi büyük heyecan yaratırken, Ebola virüsüyle mücadele ve en eski Avrupalı atalarımızın keşfine kadar 2019 yılının en önemli 5 gelişmesi şunlar oldu:
1. İlk kara delik görüntüsü
2019 yılının en önemli bilimsel keşiflerinden birisi, evrenin en önemli gizemlerinden olan kara delikleri ilk kez gözlemlememiz oldu. Event Horizon Teleskobu tarafından gözlemlenen ilk kara delik, 54 milyon ışık yılı uzaktaki Messier 87 galaksisinin merkezinde yer alıyor. Kara deliğin varlığı ve özellikleri, Albert Einstein tarafından 100 yıl önce geliştirilen genel görelilik kuramı tarafından dikkat son derece tutarlı bir şekilde öngörüldü.
2. Ebolayla mücadele
2014 yılında Batı Afrika'da patlak veren Ebola salgını, 11 binin üzerinde ölüme neden olurken dünyayı alarma geçirmişti. Salgın, zengin ülkelerin küresel olarak yaygınlaşma riski bulunmayan hastalıklara ne kadar az ilgi gösterdiğini gözler önüne sermişti. 2019 yılının sonu itibarıyla patentli bir Ebola aşısına ve iki ilaca sahibiz. Başka bir patentli aşının da yakın zamanda piyasaya sürülmesi bekleniyor. Bilim insanları, şu anda virüsten etkilenmiş insanları tedavi edebiliyor ve hastalığın salgın hale gelmesini engelleyebiliyor.
3. En eski Avrupalı atamız
İnsanlığın geldiği tür olarak da bilinen Homo sapiens, Afrika'da evrimleşti ve bundan yaklaşık 70 bin yıl önce dünyaya yayılmaya başladı. Ancak yeni bir keşifle birlikte, Afrika'daki yurdumuzdan daha önce ayrılmış atalarımız olduğunu biliyoruz. Afrikalı atalarımızın 70 bin yıl önce dünyaya yayıldığına ilişkin teorileri altüst eden bu buluş üzerindeki tartışmalar hâlâ sürüyor.
4. Kuzey Kutbu'nu yeniden keşfetmek
Sıcaklığın aniden -30 dereceye düşebildiği Kuzey Kutbu ve Arktik Denizi, dünyamızın en uzak ve en erişilmez bölgelerinden. RV Polarstern gemisi, hakkında hâlâ çok az şey bildiğimiz kutuplara dair bilgimizi artırmak niyetinde. Çalışmaları 20 yıldır süren araştırma, Eylül 2019-Eylül 2020 arasında sürecek ve toplam 600 bilim insanı bu araştırmada çalışacak. Araştırma, Kuzey Kutbu'nu anlamamızın yanı sıra gezegenimizin iklimi ve iklim değişikliği gibi konulardaki bilgilerimizi artıracak.
5. Saklambaç oynayan fareler
Almanya'da çalışmalarını sürdüren bilim insanları, farelerin insanlarla saklambaç oynadıklarını fark etti. Deneyde yer alan farelerden biri hariç diğer fareler, deney yapan bilim insanlarından saklanmayı öğrendi. Farelerin saklandıktan sonra edindikleri tek ödül, bilim insanlarının onları gıdıklaması ve onlarla oynamasıydı. Araştırma sırasında farelerin saklambacı zevkle oynadıkları ve bilim insanlarını "çılgınca" aradıkları keşfedilirken, araştırmacıları bulan farelerin "çok sevindikleri" belirtiliyor. Farelerin saklanmanın ne demek olduğunu anladıkları, şeffaf kutular yerine dışarısına görünmeyen kutuları saklanmak için tercih ettikleri, saklandıkları süre boyunca bulunmamak için sessiz kaldıkları da elde edilen veriler arasında. Fareler yakalandıkları zaman sıkça araştırmacılarla eğlenmeyi ve gidip yeniden saklanmayı tercih ettiler.