OBSESYON VE ALZHEIMER-2
Ömer Hakan Yavaşoğlu
Alzheımer Demans(A.D.)’ta üç temel alanda bozulmalar oluyor büyük çoğunlukta. Birincisi davranışlarda bozulmalar, ikincisi yüksek bilişsel(kognitif) fonksiyonlarda bozukluk ve sonuncusu bellek problemleri. Aşırı unutkanlık en yaygın belirti olmasına rağmen A.D.’daki unutkanlığın modern çağmızda çok yaygınca görülen iyi huylu unutkanlıkla(psödo/yalancı demans) karıştırılmaması gerekli. Bazen ayırımı ilgili hekimler tarafından da çok zorlukla yapılabilen bu durumda en temel fark,A.D.’daki unutkanlığın kötü huylu olması, diğerinin ise iyi huylu unutkanlık olması.
Kötü huylu unutkanlıkta hasta unuttuğunun farkında olmayıp hatta reddeder ve agresifleşir,reddeder,kabul etmez. İyi huylu olanda ise tam tersi hasta unuttuğunun çoğu kez farkında olup bunun en yaygın sebebi maskeli(gizli)depresyon veya senil/yaşlı depresyonu(veya kronik hastalık depresyonudur. Bu ikinci olan iyi huylu unutkanlığa PSÖDO-DEMANS(yalancı bunama) denir. İlerlemediği gibi tedaviyle düzelip geri dönüşümlüdür tamamen.
Oysa A.D.’daki gerçek unutkanlıkta içgörü kaybolur ve bu giderek ilerler beyindeki plaklar(dejenerasyon/hücre ölümü)da giderek daha yaygın hale geldiği için beynin holistik/bütünsel çalışması yavaş yavaş kaybolur.Sadece hafıza bozukluğu değil diğer alanlarda(davranış ve bilişssel yetenekler) da giderek bozulmalar olmaya başladığında artık vakalar, ileri yaşın getirdiği risk faktörleri de varsa yatağa bağımlı hale gelirler.
A.D. ‘da ortalama 3-7 yıl içinde ölüm gerçekleşebilir(yalnız bu arada vakaların bakım kalitesi ve risk faktörlerine göre ömür sürelerinde pekala uzamalar olabilir).
Biz şimdi A.D.’nın tekrar obsesyonla ilişkisine dönelim. A.D’lı vakaların beyninde oluşan plaklar sebebiyle beynin holistik/bütünsel çalışmasının bozulmasından bahsettik yukarıda.
İşte beynin bu genel bir prensibi olup, mesela öncelikle hipokampüs(hafıza bölgesi) da başlayan patolojik plakları olan hastada hafif ve yakın bellek bozukluğu ile başlayan demans, zamanla hastalı yapan plakların diyelim frontal loba(ön beyin) yayılması durumunda bilişsel yeteneklerini de kaybettiği için bu hasta hafıza ve bilişsel yetenekler arasında ilişki kuramaz yani beyni holistik(bütünsel) görev yapamaz.
Mesela yağmurda şemsiye kullanması gerektiği konusundaki bilişsel yeteneğini kaybeden hasta evden çıkarken bunu akıl edemediğinden şemsiyesini almadan dışarı çıkar ve yağmura yakalandığında ise unuttuğunu farketmez sadece şaşırır,donakalır ne yapacağını bilemez ta ki birisi ona bir şemsiye getirip yağmurdan onu koruyana kadar.
Yani Alzheımer plakları beynin ana-otoban şebekeleri arasındaki bağlantıları engeller ve 100 milyar nöron arasındaki çok hızlı iletişimle kararlar verilemediği için bu hastalar belli bir süre sonra artık en yakınlarının isimlerini bile bilemez, en iyi bildiği motor-hareketleri yapamaz, şaşkın-balık gibi donuk bir beyinle mekanik ve başkasına her ihtiyacı için bağımlı koca-bebek gibi olurlar.
Peki hala obsesyon ile alakasına gelemedik diyeceksiniz, haklısınız ama buraya gelebilmek için zihninizde Alzheımer demansının genel özelliklerini kabaca inşa etmeyi amaçladım ki obsesyonun ne menem bişey olduğunu ve en sonunda Alzheımer cehennemine nasıl sürüklediğini anlatabileyim(devam edecek).
Yorumlar