Vergi Mükelleflerin yükümlülükleri arasında yer alan işe başlama, bırakma ve değişiklik bildirimlerine ilişkin açıklamaların yer aldığı “İşe Başlama/Bırakma ve Değişiklik Bildirimi” broşürü Gelir İdaresi, Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı tarafından kullanıma sunulmuştur.
Vergiye tabi ticaret ve sanat erbabı, Serbest Meslek Erbabı, Kurumlar Vergisi Mükellefleri ile Kolektif ve adi şirket ortaklarıyla komandit şirketlerin komandite ortakları işe başlama bildirimi vermeye mecbur olanlar olarak sayılmıştır. Gelirleri; ücret, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı, diğer kazanç ve iratlar veya bunların birkaçından ibaret olanlar yükümlülüğe giriş, değişiklik ve çıkışlarını bildirmek zorunda değildirler. Bunların mükellefiyete giriş işlemleri verdikleri ilk beyannameler üzerine yapılmaktadır.
Tüccarlarda işe başlama kriterleri bir iş yeri açmak olarak belirtilmiştir. İş yeri açmaktan maksat, belli bir yerde bilfiil ticari veya sınai faaliyete geçmek demektir. Bir yerin ne maksatla olursa olsun sadece tutulmuş olması veya içinde tertibat ve tesisat yapılmakta bulunması iş yerinin açıldığını göstermez. İş yeri açmamış olsa dahi ticaret siciline veya mesleki teşekküle kayıt olmak, kazançları basit usulde tespit edilenlerde işe bilfiil başlamak, işe başlamayı gösterir.
Serbest Meslek Erbabında işe başlama kriterleri, muayenehane, yazıhane, atölye gibi özel bir iş yeri açmak, çalışılan yere tabela, levha gibi mesleki faaliyetin bulunduğuna dair alametler asmak, her ne şekilde olursa olsun devamlı olarak mesleki faaliyette bulunduğuna dair ilanlar yapmak, mesleki faaliyette bulunmak üzere mesleki teşekküle kaydolmak, işe başlamayı gösterir.
Gerçek kişilerde işe başlama bildirimi; kendilerince (mükellefin küçük veya kısıtlı olması halinde bunların kanuni temsilcileri), 1136 sayılı Avukatlık Kanunu’na göre ruhsat almış avukatlarca, 3568 sayılı Kanun’a göre yetki almış Serbest Muhasebeci Mali Müşavir meslek mensuplarınca, ilgili vergi dairesine yapılır.
Gerçek kişilerde işe başlama bildirimi, işe başlama tarihinden itibaren 10 gün içinde, Vergi Dairesine bizzat giderek, posta ile göndererek, Vergi dairesine gitmeden İnteraktif Vergi Dairesi (https://ivd.gib.gov.tr) aracılığı ile sistem üzerinden, “İşe Başlama/Bırakma Bildirimi” ile yazılı olarak yapılmaktadır.
Kurumlar vergisi mükellefi olan anonim şirket, limited şirket, kooperatif ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin ticaret sicil müdürlüklerinde tescil işlemini yaptırması sonrasında elektronik ortamda ilgili vergi dairesi müdürlüğü sistemlerine veriler aktarılarak, tescil bilgileri doğrultusunda mükellefiyet kaydı açılışı yapılmaktadır. Bu mükelleflerin ayrıca İşe Başlama/Bırakma Bildirimi vermelerine gerek bulunmamaktadır.
İşe başlama/bırakma bildirimi üzerine vergi dairesi tarafından yapılan kontroller sonrasında mükellefiyet tesisi işlemi gerçekleştirilir ve “Elektronik Yoklama Sistemi” üzerinden mükellef nezdinde yoklama yapılır.
İşe başlayan mükellefler işe başlama tarihinden önce, kullanacakları defterleri tasdik ettirmeye mecburdurlar. Elektronik ortamda tutulan defterlerin tasdik zorunluluğu yoktur.
İşe başlama bildirimi vermeye mecbur olan mükellefler işi bırakmayı da vergi dairesine bildirmeye mecburdurlar. Gerçek kişilerin mükellefiyet kayıtları; kendi isteğiyle işini terk ederek bu durumu vergi dairesine bildirmesi, ölümü, gaiplik kararı, belli bir ticaret, sanat ve meslek icrasından sürekli mahrumiyeti gibi hallerde sona ermektedir. Ticaret şirketleri açısından mükellefiyetin sona erdirilmesi tasfiye veya iflas hallerinde mümkündür. Fesih, tasfiye ve iflas hallerinde yükümlülük, vergiye ilişkin olay ve işlemlerin tamamen sona erdirilmesine kadar devam eder.
İşi bırakma ve değişiklik bildirimleri, bildirilecek olayın vuku tarihinden itibaren bir ay içerisinde, Vergi dairesine bizzat giderek, Posta ile göndererek, Vergi dairesine gitmeden İnteraktif Vergi Dairesi (https://ivd.gib.gov.tr) aracılığı ile sistem üzerinden, yazılı olarak yapılır.
İşe başlamanın zamanında bildirilmemesi halinde 1. derece usulsüzlük cezası; vergi kanunlarında yazılı diğer bildirmelerin (değişiklik ve işi bırakma) zamanında yapılmamış olması halinde ise 2. derece usulsüzlük cezası uygulanır. Ali Rıza EFE
Bağımsız Denetçi-Mali Müşavir