5179 sayılı ”Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun” ile; gıda, gıda ambalaj maddesi üreten iş yerlerinin çalışma izni alması, gıda siciline kaydolması, imal ettikleri gıda ve gıda ambalaj maddelerinin bileşiminde bulunan maddeleri Tarım ve Köyişleri Bakanlığımıza tescil ettirerek gıda sicili ve üretim izni sertifikası almaları zorunlu hale getirilmiştir.
İnsan hayatı için vazgeçilmez olan gıda bazı durumlarda kötü sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle tüketici olarak satın alırken ve tüketirken bazı kriterlere dikkat etmemiz gerekir.
Gıda satın alırken mutlaka etiket bilgileri incelenmelidir. İşyerinde depolanan, sergilenen ve tüketime sunulan her türlü gıda maddesinin üzerinde, niteliğini belirten ve varsa özel saklama koşullarını gösteren Türk Gıda Kodeksine uygun etiket bulunması zorunludur.
Gıda üretiminde ve arzında insan sağlığının korunmasını esas alan Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği’ne göre, gıda maddelerinin etiketinde bulunması zorunlu olan bilgiler şunlardır: Gıda maddesinin adı, içindekiler, net miktarı, üretici ve paketleyici firmanın adı, tescilli markası, adresi ve üretildiği yer, son tüketim tarihi, parti numarası ve/veya seri numarası, üretim izin tarihi ve sayısı, orijin ülke, gerektiğinde kullanım bilgisi ve/veya muhafaza şartları, “Tarım ve Orman Bakanlığı’nın ../../.... tarih ve ..... sayılı izni ile üretilmiştir” , “Türk Gıda Kodeksine Uygundur” veya “Türk Gıda Kodeksi - ............ Tebliği’ne uygun üretilmiştir” ibaresinin bulundurulması zorunludur. Ambalajı yırtılmış, bombaj yapmış, etiketsiz, imal ve son kullanma tarihi bulunmayan, ambalaj ve/veya etiketi üzerinde ithalat veya üretim izninin tarih ve sayısı yer almayan gıda maddeleri satın alınmamalıdır.
Son kullanma tarihi geçen, imalat hatası bulanan veya bozulmuş olup iade edilecek olan gıda maddeleri, satış bölümünden ayrı bir yerde bulundurulmalı ve satışa sunulmamalıdır. Ambalajı yırtılmış, bombaj yapmış, etiketsiz, imal ve son kullanma tarihi bulunmayan, ambalaj ve/veya etiketi üzerinde ithalat veya üretim izninin tarih ve sayısı yer almayan gıda maddeleri satın alınmamalıdır.
Gıdalarda bozulma; tüketilebilme niteliğinin yitirilmesine yönelik bileşim ve karakter özelliklerinin değişmesidir. Bu değişmeler bir taraftan gıdayı yenilemez hale getirerek ekonomik yönden kayıplara neden olurken diğer yandan da gıdayı sağlık açısından zararlı ve riskli hale getirebilirler.
Et ürünlerinin üretiminde kullanılan etlerin sağlık kontrolünden geçirildiğine ve insan tüketimine uygun olduğunu belirten sağlık damgası taşıması zorunludur. Et ve et ürünleri kendine has yapı renk, lezzet koku ve aromada olmalıdır. Tavuğun da bayat olup olmadığını anlamak içinde kemik uçlarındaki renk değişikliğine dikkat edilmelidir. Ayrıca sakatat ve etler ayrı reyonlarda tüketiciye sunulmalıdır. Soğuk muhafaza dolaplarının da ürünü 0-4 C aralarında muhafaza edecek şekilde ayarlanması ve sürekli çalışır vaziyette bulundurulması gerekir.
Marketlerde et, süt ve balık gibi bozulma yönünden hassas gıdalar alışverişlerin en sonunda alınmalı ve dışarıda fazla dolaştırmadan en kısa sürede eve ulaştırılmalıdır. Donuktan çözündürülmüş ürün alınmamalıdır.
Dondurulmuş gıdalardan, özellikle dondurulmuş etler ve balıklar, kullanılacağı zaman buzdolabının alt raflarında çözündürülmeli, oda sıcaklığında çözünme yapılmamalıdır. Çözünme olur olmaz hemen tüketilmeli ve tekrar dondurulmamalıdır.
Çiğ sütler oda sıcaklığında fazla bekletilmemeli ısıtıldıktan sonra hemen soğutulup buzdolabında saklanmalıdır. Pastörize sütler tüketilene kadar mutlaka buzdolabında muhafaza edilmelidir. Sütler ambalajı açıldıktan sonra tüketilene kadar mutlaka buzdolabında saklanmalıdır.
Konserve tenekelerinde oluşabilecek bombaj tehlike işaretidir. Çünkü mikroorganizma ve gaz oluşmuş demektir. Bu nedenle konserve alırken bombajlı ve sızıntılı kutular alınmamalıdır. Ekmekler gazete kâğıdına sarılarak verilmemelidir.
Sağlıcakla Kalın ….
Hasan GÖÇMEN
Ziraat Mühendisi