Cenab-ı Hakk'ın kullarına maddî ikramları olduğu gibi manevî ihsanları da vardır. Bu ihsana eren kimseler, büyük bir mazhariyete nail olurlar.
Rabbimizin bize olan maddî ve manevî lütufları, İlâhî ikramları arasında mübarek geceler de vardır. Bunlara ‘Kandil geceleri’ adı ve­rilmektedir. Bu gecelerden biri de Berat gecesidir.
Berat, Arapça berâe-berâet kelimesinin Türkçeleşmiş halidir. Kur’an’da “Berae” kökünden 25 kelime bulunmakta olup, bunlardan sadece iki tanesi “Beraet” şeklinde geçmektedir. Berâet, iki şey arasında ilişki olmaması; kişinin herhangi bir yükümlülükten kurtulması veya yükümlülüğün bulunmaması anlamındadır. Istılah olarak berat ise, Allah’ın affı ve bağışlaması, günah, borç ve cezadan kurtulmak gibi anlamlara gelmektedir. Beratın özünde, günahlardan arınma ve Yüce Allah’ın rahmet ve mağfiretine ulaşma amacı vardır. Bu gecede Allâh'ın affı ve bağışlamasının çok olacağı müjdelendiğinden, bu geceye “Berat Gecesi” denilmiştir. Berat gecesi hicri aylardan şaban ayının onbeşinci gecesidir. 6 Mart Pazartesi gününü 7 Mart Salı gününe bağlayan gece mübarek Berat Kandili’ni idrak edeceğiz. Önemli bir gecedir. Çünkü Berat suçtan, cezadan, borçtan kurtulmak, sahili selamete çıkmak anlamına gelir. Bunun yanında yüce Allah’ın kullarına verdiği kurtuluş fermanıdır.
Berat Gecesi için Arapça eserlerde “şabanın ortasındaki gece”, “mübarek gece”, “rahmet gecesi” ve “sak (belge) gecesi” manalarına gelen terkipler kullanılmaktadır [Halit ÜNAL, TDV. İslam Ansiklopedisi, İst.-1992, V/475-476].
Kuranı kerimde, Cenab-ı Hak okuduğumuz âyet-i kerimelerde buyurmaktadır ki:
“Ha mim. (Halâl ile haramı vesair hükümleri) açıkça bildiren (bu) kitaba yemin ederim ki, hakikat, biz onu mübarek bir gecede indirdik. Gerçek biz (onunla kâfirlerin uğrayacakları azabı) haber ve­ricileriz. (O, bir gecedir ki) her hikmetli iş, nezdimizden sâdır olan bir emirle, o zaman aynlır” (Duhan suresi 1-4).
Kur'ân-ı Kerim, berat gecesinde Levh-i Mahfuz'dan alınmış ve bir bütün hâlinde dünya göğüne indirilmeye başlanmıştır. Bu gece­nin mübarek oluşunun başlıca sebebi de bundadır.
Bu gecenin ikinci özelliği; Bu gece yapılan ibadetlerin fazileti pek büyüktür.
Bu gece R.SAV. sabaha kadar ulu Allah’a ibadet etmiş ve ümmetinin affını istemiştir.
Bu gecenin üçüncü özelliği; Bu gece koyunlarının çokluğu ile meşhur olan beni Kelp kabilesinin koyunlarının tüyleri kadar mümini ulu Allah bağışlayacaktır. Tek şart Allah deyip yeter ki yönelsin.
Dördüncü özellik; Bu gece Allah’a şirk koşanlar, insanlara kin ve buğuz, garaz besleyenler, akrabalık bağlarını kesenler, kibir ve benlik içinde olanlar, ana ve babasına asi olanlar, bu hallerinden vazgeçmeyenler bu gecenin rahmetinden yararlanamazlar.
Beşinci özellik ise; R.SAV. şefaat yetkisinin tamamının, yani ümmetinin tamamına şefaat etme yetkisinin verildiği gecedir.
Bu gecenin bir özelliği de kıblenin Kudüsü Şerif’ten Kabe’ye çevrilmesi olayıdır. Eskiden namazlar Kıble olarak Mescid-i Aksa’ya doğru kılınırken, bu geceden sonra Kabe’ye dönülme emri verilmiştir. (Hicri 2. sene 15 Şaban’dır.)
Berat Duası
Bazı mâna büyüklerinin de şöyle bir duası vardır:
"Allahım, şayet ismimi saîdler defterine yazdıysan, orada sabit kıl. Şayet ismimi şakiler defterine yazdıysan oradan sil. Çünkü Sen buyurdun ki, 'Allah dilediğini
siler yok eder, dilediğini de sabit bırakır, Levh-i Mahfuz Onun katındadır." (Ra’d Suresi, 39; Mecmuatü’l-Ahzab, 1:597)
Bu idrak ve şuur içinde ihya edeceğimiz Berat Gecesinin hepimiz için hayırlara vesile olmasını Cenab-ı Haktan niyaz edelim.
BERAT GECESİ NAMAZI
Berat gecesi kılınan namazlardan biride iki rekat olarak kılınır.
Birinci rekatta Fatiha okunduktan sonra kısa bir sure okunarak rükuya gidilir. Rükudan doğrulur ve secdeye gidilir. Secdede uzun sure kalınır, bu konuda belli bir tahdit yoktur, ne kadar dayanabilirsen.
İkinci rekatta da aynı şekilde Fatihadan sonra kısa bir sure okunur. İlk rekatta olduğu gibi secdeye gidildiğinde yine uzun sure secdede kalınır. Gücünüzün yettiği kadar. Secdeden kalkılır tahiyatta okunacaklar okunur ve selam verilir. Selam ile birlikte eller dua için alemlerin Rabbine kalkar...
Bu namaz hakkında Hz. Aişe Radıyallahu An-hum'a validemiz, Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem'in şöyle buyurduğunu nakletmiştir.
-"Ya Aişe, bu gecenin nasıl bir gece olduğunu bilir misin? Bende
-"En iyisini, Allah ve Resulü bilir." Dedim. Şöyle buyurdu:
-"Bu gece şaban ayının yarısıdır. Dünya işleri ve kulların işleri bu gece Yüce Hakka arz edilir. Bu gece cehennemden azat edilenlerin sayısı; kelb kabilesinin koyunları sayısı kadardır. Bu gece bana izin verir misin"?
-"Olur" dedim. Kalkıp namaza durdu. Ayakta durması hafif oldu. Fatiha suresini okudu; sonra da küçük bir sure okudu. Gecenin yarısına kadar secdede kaldı. Daha sonra ikinci rekata kaktı. Ayakta iken, birinci rekatta okuduğu kadar bir şey okudu. Sonra yine secdeye vardı. Bu secdede dahi, tan yeri ağarıncaya kadar kaldı. Secdede o kadar kaldı ki, bunun için Yüce Allah ruhunu aldı sandım. Bana gelmesi uzayınca, kendisine yaklaştım. Hatta ayaklarına elimi sürdüm. Hareket ettiğini görünce rahatladım. Secdesinde şöyle dediğini işittim:
"Azabından affına sığınırım. Dargınlığından rızana sığınırım. Senden sana sığınırım. Şanın yücedir. Sen kendi zatını övdüğün gibi, seni övemem..."
Sonra kendisine sordum: "Ya resulullah, bu gece secdende bir şeyler okuduğunu duydum. Bunları daha önce okuduğunu hiç duymamıştım. Böyle demem üzerine, bana sordu: "Sen onları öğrenebildin mi"? Bu sorusuna karşılık: "Evet" deyince, şöyle buyurdu:
"Onları hem sen öğren, hem de başkalarına öğret."