Merhabalar! Çocukluk dönemlerinde çok sık rastlanan DEHB tanısının ne olduğuyla ilgili konuşacağız. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu, okul öncesi dönem ve okul dönemindeki çocukların eğitim hayatını ve sosyal ilişkilerini olumsuz etkileyen bir bozukluktur. Genetik nedenlerden kaynaklanır ve çocukluk çağında başlayıp etkisi tüm bir yaşama yayılabilir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu çocuğun yaşı ve gelişim düzeyine göre değişen belirtilere sahiptir. Çocuğun yaşı ve gelişim düzeyine uygun olmayacak şekilde dikkat sorunları, aşırı hareketlilik, dürtüsellik, sorumluluk almaması, isteklerini erteleyememe temel belirtilerindendir. Çocuklarda belirtileri ağırlıklı olarak 6 ila 12 yaş arasında daha sık gözlemlenir.
Peki DEHB’nin nedenleri nelerdir?
Genel olarak genetik etkenlerden kaynaklanmaktadır. Genetik etkenlerin yanı sıra annenin hamilelik esnasında alkol kullanması, beslenme bozukluğu ve besin zehirlenmesi yaşaması, kimyasal zehirlere maruz kalması, doğum esnasında yaşadığı zorluklar, enfeksiyon ve kimyasal zehre maruz kalması ve demir eksikliği yaşaması gibi etkenler de DEHB’nin ortaya çıkışını tetiklemektedir. Ayrıca gebelikte sigara ve ilaç tüketimi (doğum öncesi), erken doğum komplikasyonları (doğum sırasında) ve geçirilen hastalıklar (doğum sonrası) dikkat eksikliği ve hiperaktive riskini arttırabilir.
Çocukluk döneminde DEHB belirtileri nelerdir?
• Sürekli hareket halinde olma, atlama, zıplama,
• Çok konuşma, sürekli soru sorma ve cevapları dinlememe,
• Bir oyunu uzun süre oynayamama, aynı şeyle uzun süre ilgilenememe,
• Akranlarıyla anlaşamama, arkadaşlarını itip kakma,
• Derste sakin ve sessizce oturamama,
• Sınavlarda basit hatalar yapma ve Sınıfta dikkat dağıtacak şeyler yapma,
• Ödevleri tamamlayamama, yarım bırakma,
• Dağınıklık, eşyalarını kaybetme.
DEHB’nin görülme sıklığı nedir?
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun ilköğretim çocuklarında görülme sıklığı ise %5-8 arasındadır. Her 20 çocuktan birinde görülebilecek bir bozukluktur. Bu da her sınıfta en az bir çocukta Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğuna rastlanabileceği anlamına gelir. Çocuklukta başlayıp %60-70 oranında yetişkinlikte de devam eder. Tedavi edilmediğinde yetişkinlik döneminde alkol ve madde bağımlılığı, kişilik bozuklukları, depresyon, anksiyete, davranış bozuklukları ve eğitim sorunlarına sebep olabilen bir rahatsızlıktır.
Peki ne yapılmalıdır?
DEHB’nin erken teşhisi önemlidir. Bozukluğun düzeyi için MOXO testi uygulaması yapılır. MOXO testi 6-12 yaş aralığındaki çocuklarda ve 13-65 yaş arası yetişkinlerde kullanılmak üzere geliştirilmiştir. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu tedavisi için psikoterapi ve ilaç tedavisi beraber uygulanabilir. Çocuğun gelişim düzeyi, yaşadığı zorluğun düzeyi, biyolojik gelişim durumu göz önünde bulundurularak uygun tedavi düzenlenir. Bu durumda başvurulan terapi yöntemi genellikle Bilişsel-Davranışçı Terapidir. Bazı çocuklarda 6-8 haftada ilerleme kaydedilir ancak bazılarında bu süre uzayabilir. Aynı zamanda çocuğa nasıl davranılması gerektiği konusunda aileye psiko-eğitim verilir.
