Aydın tekstil parkı mı? Fabrikası mı?

Aydın’nın marka değerleri nelerdir denilince ilk akla gelenler; incir-zeytin-pamuk ve kestane tarımsal ürünleri, Afrodisiyas-Nysa-Magnezia- Didim-Milet-Priene-Tralles antik kentleri, Büyük Menderes Nehri, Beşparmak Dağları, Dilek Yarımadası Milli Parkı, Efelik kültürü ve tabi ki Nazilli Sümerbank Basma Fabrikası ile Aydın Tekstil Fabrikasıdır. Aydın Tekstil Parkı’nın açılması ile Aydın’ın en önemli marka değerlerinden biri olan Aydın Tekstil Fabrikası resmen tarih olmuş oldu. Aydın Tekstil Fabrikası, dönemin başbakanı Adnan Menderes’in girişimleriyle, 1953 yılında anonim ortaklık şirketi olarak kurulmuştur. Fabrikanın temel atma töreni 7 Ekim 1955 tarihinde Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve Başbakan Adnan Menderes tarafından gerçekleştirilmiştir. 1957’de iplik, 1958’de ham bez ve 1960 yılında da işlenmiş bez tesislerini tamamlamıştır. 1980 yılında döşemelik kumaş üretimi ile mobilya sektörüne hizmet vermeye başlayan Aydın Tekstil 1985 yılında ilk ihracatını gerçekleştirerek, dünya markası olma yolunda önemli adımlar atmıştır. Aydın Tekstil, 90’dan fazla ülkeye ihracat yapan bir dünya markası haline gelmiştir. Aydın Tekstil A.Ş, tekstil sektördeki uzun yılların tecrübesi, yönetim kadrosu ve üç vardiya 1200 çalışanı ile yılda 30.000.000 metre kumaş üretebilmekteydi. Aydın Tekstil Fabrikası yatırıma vermiş olduğu önem ve sürdürdüğü müşteri memnuniyet merkezli yaklaşım ile kapasitesini her yıl artırmış ve tüm üretim süreçlerinin tek bir çatı altında yürütüldüğü dünyanın önemli tekstil üreticileri arasına girmiştir. Aydın Tekstil Fabrikası yıllardır tekstil devi olarak diğer illere ciddi rakip olmuş, Menderes Ovasının pamuğunu değerlendiren Aydın’ın en büyük ekonomisi, işsizliğin tek başvuru adresi olmuştur. Aydın Tekstil, bir sanayi tesisi olmanın ötesinde Aydın iline yeni bir yaşam alanı ve kent kurgusu profili önermiştir. İçerisinde bir tam günün yaşandığı üretim alanları, çevresinde lojman, konut, kreş, futbol sahası ve birçok birimi ile yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin sanayi ve konut mimarlığında, Ulusal Mimarlık Tarihi sürecinde yeni bir referans noktası haline gelmiştir.
Bu uygulamalar ile topluma yeni bir çalışma ve barınma modelide sunulmuştur.
Aydın Tekstil Fabrikasının tasarımında ve tasarıma bağlı üretimde hiçbir şey tesadüfi değildir. Neredeyse herşey üreten/işçi için kurgulanmış, genel ölçekte Cumhuriyet Dönemi’nin yeni toplumsal düzeninin temsili mimari anıtları statüsüne kavuşmuştur. Aydın Tekstil, üretim, yaşam ve kent tarihi kurgusu içinde, kendinden sonra yapılacak sanayi tesisleri ve bu tesislerin modern mimari uygulamalarına temel olmuştur. Özellikle kent içindeki toplumsal yaşama şekil veren merkezi bir kimliğe de kavuşmuştur. Siyasilerin tasarruflarıyla, fabrikaya ihtiyacından çok çalışan istihdam edilmesi, makinelerinin ve üretim bantlarının eskimesi, çeşitlenen talepler ve buna bağlı daha ucuz ve seri üretim yapan Denizli ve Bursa’da gelişen özel sektör karşısında, tekstil piyasasında gelişmelere ayak uyduramayan Aydın Tekstil devi ekonomik krizlerinde etkisiyle, günden güne popülerliğini yitirerek, liderliği özel sektöre kaptırdı. Bir hayli zor günler ve ekonomik sıkıntılar geçiren fabrika sonunda üretime son vererek, kuruluşunun 50. yılında 2003 yılında kapandı. Mülkiyeti Tariş ve diğer küçük hisseli ortaklara ait tekstil fabrikasının yaklaşık 250 dönüm arazinin, 75 dönümü satılarak Forum A.V.M inşa edildi. Alanda bulunan ağaçlar, 10.04.2002 gün ve 10562 sayılı, İzmir II Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu Kararı ile tescillenmiştir. Yerleşke arazisi ve yapıları, Aydın Büyükşehir Belediyesi tarafından kamulaştırılmıştır. Aydın marka değeri olacak isimlerini birer birer kaybediyor. Bunların sonucunda da ekonomik, kültürel ve sosyal yaşantısında gerileme, işsizlik, fakirlik, mutsuzluk ve umutsuzluk artıyor, Aydın’ın Türkiye gayri safi milli hasıladan aldığı pay giderek azalıyor. Aydın Tekstil Fabrikası küçük bir kasabadan kent kültürü yaratan yeni bir şehrin oluşmasına öncülük etmiştir. Aydın Tekstil, kendinden önceki yerleşkelere de referans verirken, Cumhuriyet döneminde başlayan ve ivme kazanarak yaygınlaşan kent ve toplum ilişkilerinin merkezine yerleştirilen “mimari, ekonomik ve sosyal” anlamda etkin bir sistemin de geç dönemdeki önemli örneklerinden biri olmuştur. Aydın Tekstil Parkının açılışında CHP Genel Başkanının söylediği “Aydın'ı büyütmek ve dünya markası yapmak mümkündür” sözü çok önemlidir. Aydın’ı büyütmenin ve dünya markası yapmanın tek yolu Aydın’ın marka değeri olan tarımsal, kültürel, tarihi, ekolojik, coğrafi değerlerine, Cumhuriyet Türkiye’sinin kazanımlarına sahip çıkmaktan ve koruyarak geliştirmekten geçmektedir. Aydın ili ne yazık ki bu değerlerine ve kazanımlara toplumsal-kamusal ve siyasi olarak sahip çıkmadı, bu değerlerin ve kazanımların çok kolay bir şekilde yok olmasına sessiz kalarak, bugünkü makus kaderine mahkum edildi, edilmeye de devam etmektedir. O yüzden tıpkı Nazilli Basma Fabrikasının kapatılmasında olduğu gibi Aydın Tekstil Fabrikasının kapatılmasına da onay vermek, bu onaya fabrika yerine park açılıyor diye alkışlamak çok dramatik bir durumdur.