Aydın Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Müdürlüğü tarafından yayınlanan “Aydın İli 2022 Yılı Çevre Durum Raporuna” göre, 2022 yılında Aydın’daki belediyeler tarafından içme ve kullanma suyu şebekesi ile dağıtılmak üzere temin edilen su miktarının yüzde 74’ü baraj, yüzde 24’ü akarsu, yüzde 2’si kuyulardan sağlanmaktadır. Bu verilere göre Aydın’da içme amaçlı kullanılan suyun büyük çoğunluğu yerüstü su kaynaklarından sağlanmaktadır.
Sağlık açısından bu yerüstü su kaynaklarının halkın kullanımına sunulabilmesi için temiz, içerik olarak fiziksel-biyolojik-kimyasal kirletici unsur içermemesi, belediyeler tarafından arıtılması gerekir.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyeleri Kanununa göre: Su havzalarının korunmasını sağlamak; su ve kanalizasyon hizmetlerini yürütmek, bunun için gerekli baraj ve diğer tesisleri kurmak, kurdurmak ve işletmek; derelerin ıslahını yapmak; kaynak suyu veya arıtma sonunda üretilen suları pazarlamak Büyükşehir belediyelerinin görevidir.
İçme ve Kullanma Suyu Havzalarının Korunmasına Dair Yönetmeliğe göre; Büyükşehir belediyelerine içme-kullanma suyu temin edilen yerüstü suyu kaynakları için koruma planları, büyükşehir belediyeleri su ve kanalizasyon idareleri genel müdürlüklerince hazırlanır veya hazırlatılır ve Bakanlığa sunulur.
Aydın’da bu görevler Aydın Büyükşehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi (ASKİ) tarafından yürütülmektedir.
Aydın Efeler İlçesi için kullanılmakta olan yüzeysel su kaynaklarımızın arıtılmasında kullanılmak üzere 2 adet İçmesuyu Arıtma Tesisi mevcuttur.
Aydın ili genelinde ise toplam 91 adet Paket İçmesuyu Arıtma Tesisi bulunmaktadır. ASKİ’ye göre Aydın’da bulunan bu Arıtma Tesislerinin genelinde; Demir-Mangan-Arsenik-Nitrat-Sülfat-Amonyum-Kadmiyum-Bakır-Nikel-Bulanıklık-Renk arıtması yapılmaktadır. Peki ASKİ tarafından verilmekte olan bu hizmetler sonrası Aydın’da halk tarafından kullanılmakta olan sular gerçekten tam olarak arıtılmakta mı? Arıtılıyor ise bu arıtma işlemleri dünya standartlarına göre yapılmakta mı? Artırıldığı söylenen suların içeriği takip edilmekte mi? Arıtılarak halk kullanımına sunulan suların içinde halk sağlığını tehlikeye atacak herhangi bir fiziksel-biyolojik-kimyasal madde atığı bulunmakta mı? Var ise bu bilgiler kamuoyu ile paylaşılmakta mı? İçme suyu içindeki kirliliğin olmaması yada tekrarlamaması için ne tür tedbirler alınmaktadır? Ve ASKİ tarafından yapılması gereken tüm bu işlemler Aydın Valiliği, Aydın Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Müdürlüğü, Aydın İl Sağlık Müdürlüğü tarafından takip edilmekte mi?
ASKİ tarafından Aydın’ın genelinde yapılan su analiz sonuçlarından bazıları, Aydın halkının kullandığı içme sularının içeriğinin temizliği-güvenliği ve kullanılabilirliği konularında ciddi kuşkulara sebep olmaktadır.
ASKİ Genel Müdürlüğü tarafından Aydın’da değişik zamanlarda içme sularında yapılan bazı su analiz sonuçları şu şekilde bulunmuştur;
1)Efeler Savrandere Mah. arıtma giriş içme suyu (13.05.2022): Normal değerlere göre Mangan 45.000 (2252,95); Demir 815 (162,82); Arsenik 724 (7,24) kat fazla ölçülmüş.
2)Çine Altınova Mah. İ.Ö.O çeşme içme suyu (17.05.2022): Normal değerlere göre Nikel 294 (5,87); Nitrat 1,5 (74,74) kat fazla ölçülmüş.
3)Çine Altınova Mah. cami çeşme içme suyu (08.06.2022): Normal değerlere göre Nikel 1,4 (72,29) kat fazla ölçülmüş.
4)Koçarlı Boğaziçi Mah. arıtma girişi içme suyu (26.05.2022):Normal değerlere göre Arsenik 1.195 (11,95) kat fazla ölçülmüş.
5)Koçarlı Boğaziçi Mah. arıtma çıkış içme suyu (26.05.2022): Normal değerlere göre Arsenik 1.123 (11,23) kat fazla ölçülmüş. Aynı tarihte bu arıtma tesisinde yapılan ölçümlerde arıtma girişi ve çıkışı sonrası içme suyunda Arsenik değeri sadece yüzde 6 oranında azalmıştır.
6)Nazilli Gedik Mah. ham su klordan önce giriş içme suyu (28.11.2021); Normal değerlere göre Arsenik 20.600 (206); Sülfat 1,5 (354,42) kat fazla ölçülmüş.
7)Nazilli Gedik Mah. ham su klordan sonra çıkış içme suyu (28.12.2021); Normal değerlere göre Arsenik 14.142 (141,42); Sülfat 1,49 (372,82) kat fazla ölçülmüş.
Aynı tarihte bu arıtma tesisinde yapılan ölçümlerde arıtma girişi ve çıkışı sonrası içme suyundaki Arsenik değeri yüzde 3, Sülfat değeri yüzde 5 oranlarında azalmıştır.
8)Nazilli Kocakesik Mah. şebeke içme suyu (08.06.2022); Normal değerlere göre Nikel 257 (5,14); Demir 137 (27,32) kat fazla ölçülmüş.
9)Germencik Tekin Mah.selbest kahve çeşmesi içme suyu (06.07.1022); Normal değerlere göre Alüminyum 205 (40,97) kat fazla ölçülmüş.
10)Didim Akbük Mah. Kerem Sit. su akar noktası içme suyu (02.04.2021); Normal değerlere göre Nikel 2.544 (50,87); Klorür 22 (5504,70); Sodyum 16 (3188,82); Sülfat 3 (762,73) kat fazla ölçülmüş.
11)Didim Akbük Kerem Sit. sahili deniz suyu noktası içme suyu (02.03.2021);
Normal değerlere göre Nikel 4.650 (93,25); Klorür 61 (15170,15); Sodyum 44 (8898,07); Sülfat 7 (2164,43) kat fazla ölçülmüş.
ASKİ tarafından 2021 ve 2022 yıllarında Aydın’ın değişik ilçelerinde içme sularında yapılan su analiz sonuçlarının bazılarına bakılınca Aydın’da ilkokul-cami-kahvehane-evlerdeki çeşmelerden su haricinde normalden 45 bin, 20 binlere varan oranlarda fazla değerlerde ağır metal ve kimyasal maddelerde akmaktadır. Bu oranlarda ağır metal ve kimyasal madde içeren suya içme ve kullanma suyu demek mümkün değildir. Bu içerikteki suya olsa olsa ancak zehir ve kanserojen sıvı denilebilir. Bu sonuçlar bizlerin tesadüfen öğrenebildiği bazı su analiz sonuçlarıdır. Ya bilemediğimiz, öğrenemediğimiz ve ASKİ tarafından kamuoyunun bilgilendirmediği, Aydın’daki diğer su analiz sonuçları içinde acaba ne kadar miktar ve çeşitte ağır metal ve kimyasal madde var?
Bu sonuçlar göstermektedir ki ASKİ tarafından halkın kullanımına sunulan içme suları yeterli şekilde arıtılmamakta, arıtıldığı iddia edilen sularda arıtma işlemi fonksiyonel ve yeterli yapılmamakta, arıtma işlemi sonucu analiz sonuçları takip edilmemekte, sonuçlara yönelik gerekli tedbirler alınmamakta, sonuçlar kamuoyu ile paylaşılmamakta ve halk uyarılmamakta, halkın sağlığını tehlikeye atan bu içme suları halkın kullanımına sunularak görev ve kamu suçu işlenmektedir. Tabi burada ihmal, görev ve kamu suçu varsa bu suçlar Aydın Büyükşehir Belediye Başkanlığı dışında Aydın Valiliğini, Aydın Sağlık Müdürlüğünü, Aydın Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Müdürlüğünü de kapsamaktadır.
Adnan Menderes Üniversitesinden (ADÜ) D. Karagülle tarafından 2018 yılında yayınlanan tez çalışması sonuçlarına göre; Aydın’da şebeke suyu ve yüzeysel su içindeki ağır metal değerleri ile kanser arasında pozitif ilişki var.
İzmir Halk Sağlığı 2016 raporuna göre; Türkiye ortalamasına göre Aydın’da erkeklerin yaşam boyu kanser olma riski yüzde 25, Akciğer kanseri olma riski yüzde 31 daha fazladır. Kadınların meme kanseri olma riski ise yüzde 16 daha fazladır.
Sağlık Bakanlığı 2018 yılı raporuna göre; Türkiye’de lösemi, tiroid, solunum, mide ve mesane kanseri dünya ve AB ortalamasından daha fazla saptanmıştır. Aydın’da ise 2018 yılında kanserler Türkiye ortalamasından yüzde 15 daha fazla meydana gelmiştir.
Sağlık Bakanlığı verilerine göre 2014 yılında Aydın Kamu hastanelerine yatan kanserli hasta sayısı Türkiye ortalamasından yüzde 34 daha fazla olmuştur.
Kanser, dünya ve Türkiye’de insanlar arasında ölüme en fazla sebep olan 2’ci hastalıktır. ADÜ Halk Sağlığı ABD’dan Prof. Dr. P. Okyay tarafından yapılan çalışmada ADÜ Tıp Fak. Hastanesinde 2009 yılında meydana gelen ölümler arasında kanser yüzde 39,8 ile 1’ci ölüm sebebi olarak saptanmıştır.
Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Üniversiteler tarafından yapılan çalışmalarda Aydın’da yerüstü ve yeraltı sularında, ASKİ tarafından çalışmalarda içme sularında ağır metal kirliliği olduğu gösterilmiştir. Bu gerçeklik hiçbir resmî makam tarafından ciddiye alınmamış, üstü örtülmüş ve halktan gizlenmiş, halkın sağlığı tehlikeye atılmış, gereği yapılmayarak görev ve kamu suçu işlenmiştir. Ve hala bu suç susarak, gereği yapılmayarak işlenmeye devam edilmektedir. Aydın İl Koordinasyon Kurulunun 2018 yılı toplantısında Aydın Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı tarafından Aydın Valiliği ve Aydın Büyükşehir Belediyesi Başkanlığına sorduğu “Aydın ili çeşme sularında Arsenik var mı?” sorusuna her iki kurum “Kesinlikle yok, yalan” şeklinde cevap vermişlerdir. Aydın’da Kral çıplaktır. Kamu kurumları suç üstü yakalanmıştır. Bugün gelinen noktada Aydın içme sularındaki ağır metal kirliliği ve sebep oldukları halk sağlığı sorunları, göz ardı edilemeyecek boyutta büyük ve fazladır. Aydın ilinin her anlamda dengesi bozulmuş, altı üstüne-üstü altına getirilmiş, ekolojik dengesi bozulmuş, yaşamın en temel taşları tek tek kirletilmiş ve yok edilmekte, canlı yaşam yok sayılarak tüm doğal varlıklar daha fazla rant-enerji-maden-konut-yol vs. için yok edilmekte, gök kubbe altındaki en güzel yeryüzü olan Aydın iline ihanet edilmektedir.